Prosument energii — czyli kto?
Termin „prosument” pochodzi od połączenia słów „producent” i „konsument”, co precyzyjnie określa podmioty, które nie tylko zużywają energię, lecz także ją wytwarzają. Najczęściej stosuje się to pojęcie w kontekście odnawialnych źródeł energii, zwłaszcza fotowoltaiki. Prosumentami w energii elektrycznej są osoby, firmy oraz rolnicy, którzy produkują prąd za pomocą mikroinstalacji fotowoltaicznych na własne potrzeby.
Początkowo pojęcie to dotyczyło głównie gospodarstw domowych, ale zmiana prawa w 2019 roku rozszerzyła definicję prosumenta na podmioty gospodarcze. Firmy mogą teraz funkcjonować jako prosumenci, jeśli energia jest wytwarzana tylko dla ich potrzeb i moc instalacji nie przekracza 50 kWp. Dodatkowo, wprowadzenie pakietu prosumenckiego umożliwiło mniejszym firmom, spółdzielniom oraz samorządom korzystanie z odnawialnych źródeł energii na równych zasadach.
Definicja prosumenta obejmuje także przedsiębiorców, rolników i samorządy, wymagając zawarcia umowy kompleksowej z dostawcą energii.
Zmiany, jakie przeszła branża fotowoltaiczna dotyczące systemu rozliczania prosumentów, a więc przejście z net- meteringu na net-billing, prócz nowego sposobu rozliczania energii, przechodząc od sprzedaży do sieci do bezpośredniej sprzedaży, nadały prosumentom istotną rolę w zmniejszaniu zależności od tradycyjnych źródeł energii i promowaniu zrównoważonego rozwoju.
Prosumenci wirtualni
Prosumenci wirtualni, zgodnie z definicją zawartą w ustawie o Odnawialnych Źródłach Energii (OZE), są to odbiorcy końcowi wytwarzające energię elektryczną wyłącznie z odnawialnych źródeł energii na własne potrzeby. Kluczową cechą jest to, że instalacja OZE, która produkuje energię, jest przyłączona do sieci dystrybucyjnej w miejscu innym niż to, gdzie dostarczana jest energia elektryczna do odbiorcy. Oznacza to, że prosument wirtualny może korzystać z energii odnawialnej, nawet jeśli instalacja OZE nie znajduje się na jego terenie. Pojęcie prosumenta wirtualnego pojawiło się w debacie publicznej już w 2019 roku. Wówczas Ministerstwo Przedsiębiorczości i Technologii, we współpracy z EY, opracowało koncepcję zmian regulacji wspierających rozwój energetyki prosumenckiej, w tym szczegółowe warunki funkcjonowania prosumenta wirtualnego.
Prosumentem wirtualnym może być każdy, kto spełnia warunki określone dla prosumenta, tj. wytwarza energię na własne potrzeby, a produkcja ta nie stanowi przeważającej działalności gospodarczej. Mogą to być osoby fizyczne, firmy, spółdzielnie, jednostki samorządu terytorialnego, fundacje czy rolnicy.
W praktyce prosument wirtualny może czerpać korzyści z energii odnawialnej, wykupując udziały w mocy z większej farmy słonecznej lub innej instalacji, nawet jeśli ta znajduje się w innej części kraju. To rozwiązanie umożliwia korzystanie z energii odnawialnej mieszkańcom miast, którzy nie mają możliwości montażu instalacji fotowoltaicznej na swoich domach czy mieszkania.
Typowy prosument posiada fizyczną instalację fotowoltaiczną, która generuje energię dla jego użytku. Natomiast prosument wirtualny jest posiadaczem wirtualnej instalacji, umiejscowionej gdzie indziej, która generuje prąd, sprzedawany na giełdzie energii. Pomimo braku fizycznej obecności, prosument wirtualny czerpie korzyści finansowe z udziału w większej instalacji fotowoltaicznej.
Przykładowo, prosument wirtualny może nabyć udział w mocy z instalacji o łącznej mocy 100 kWp, korzystając z 10% energii wytworzonej przez całą instalację.
Mechanizm rozliczeń dla prosumenta wirtualnego obejmuje zakup energii elektrycznej według standardowej taryfy prosumenta, przy jednoczesnej sprzedaży wytworzonej energii na giełdzie energii. Dzięki temu prosument wirtualny może osiągnąć oszczędności finansowe, co jest istotnym czynnikiem w kontekście zwiększania udziału energii odnawialnej w ogólnej produkcji energetycznej.
W praktyce prosument wirtualny opłaca rachunki za zakupioną energię elektryczną z licznika, który monitoruje jej zużycie. Jednakże, dzięki wirtualnej instalacji fotowoltaicznej, uzyskuje zwrot części wydatków, ponieważ wartość sprzedanej energii przekłada się na obniżenie kosztów zakupu. Mechanizm ten pozwala na oszczędności finansowe, a ewentualne nadwyżki zgromadzone na koniec roku zostają zwrócone prosumentowi wirtualnemu w wysokości 20% ich wartości.
Wprowadzenie statusu prosumenta wirtualnego planowane jest na 2 lipca 2024 roku, związane z wdrożeniem Centralnego Systemu Informacji Rynku Energii (CSIRE), który umożliwi rejestrowanie przepływów energii wynikających z korzystania ze statusu prosumenta wirtualnego. Wdrożenie go w praktyce otwiera nowe możliwości dla różnych podmiotów, które dotychczas napotykały na trudności w korzystaniu z energii odnawialnej. Spółdzielnie mieszkaniowe, biurowce czy osiedla "bliźniaków" mogą teraz efektywnie korzystać z tej technologii. Jest to kolejny krok w kierunku zdecentralizowanego i zróżnicowanego systemu energetycznego, umożliwiającego większe wykorzystanie OZE oraz zwiększając udział społeczności lokalnych w produkcji i konsumpcji energii.
Gotowy do przejścia na zieloną energię? Skontaktuj się z nami, aby znaleźć najlepsze rozwiązanie dla Twojego domu lub firmy!
Prosument zbiorowy
Prosument zbiorowy, będący odbiorcą końcowym energii elektrycznej wytworzonej z odnawialnych źródeł energii na potrzeby własne, wykorzystuje mikroinstalacje lub małe instalacje podłączone do sieci dystrybucyjnej poprzez wewnętrzną infrastrukturę budynku wielolokalowego. W odróżnieniu od prosumenta wirtualnego prosument zbiorowy korzysta z instalacji zlokalizowanych na budynku lub w jego pobliżu.
Model prosumenta zbiorowego jest dedykowany mieszkańcom budynków wielolokalowych, takim jak spółdzielnie mieszkaniowe. Dotychczasowe przepisy uniemożliwiały tym budynkom pełne wykorzystanie energii odnawialnej na cele indywidualne, ograniczając ją jedynie do użytku wspólnego, na przykład do oświetlenia klatek schodowych czy windy.
W praktyce prosument zbiorowy zawiera umowę regulującą współpracę między mieszkańcami, określającą udziały w instalacji, tytuł prawny do instalacji, reprezentanta prosumentów, zasady zarządzania instalacją oraz lokalizacje miejsc poboru energii. Ta forma prosumencka umożliwia mieszkańcom budynków wielolokalowych pełne wykorzystanie potencjału energii odnawialnej, co może skutkować obniżeniem rachunków za energię.
Oba modele prosumentów, zarówno wirtualny, jak i zbiorowy, opierają się na porozumieniach między uczestnikami, regulowanych umowami. Energia wyprodukowana przez te modele podlega zasadom bilansowania, co oznacza, że nadwyżki mogą być wprowadzane do sieci i pobierane w późniejszym terminie.
Zgodnie z ustawą o OZE, moc instalacji przysługująca prosumentowi wirtualnemu lub zbiorowemu nie może przekroczyć 500 kW. Ponadto moc ta jest liczona osobno dla każdego z tych modeli, co oznacza, że jedna osoba czy jednostka może być jednocześnie prosumentem wirtualnym i zbiorowym, ale moc obu instalacji nie może przekroczyć 500 kW każda.
Wprowadzenie prosumenta wirtualnego i zbiorowego stanowi krok w kierunku zwiększenia udziału odnawialnych źródeł energii w polskim rynku energetycznym oraz umożliwienia większej liczbie podmiotów korzystania z korzyści płynących z produkcji własnej energii elektrycznej. Te modele prosumenckie wpisują się w trend globalnego rozwoju energetyki rozproszonej, w którym coraz więcej jednostek ma możliwość aktywnego uczestnictwa w rynku energetycznym.
Podsumowanie
Rozwój rynku prosumenckiego w Polsce jest zauważalny, zwłaszcza dzięki różnym programom wsparcia, funduszom Unii Europejskiej oraz zmianom proceduralnym. Jednym z głównych programów wsparcia jest „Mój Prąd”, największy w Europie program dofinansowania dla prosumenckich instalacji fotowoltaicznych o mocy 2-10 kW. Dzięki temu programowi, jak również „Czystemu Powietrzu” i innym, liczba prosumentów w ciągu ostatnich 5 lat wzrosła ponad 112-krotnie, osiągając 457 443 na koniec 2020 roku, w porównaniu do 4 050 na koniec 2015 roku. Dodatkowo zainstalowana moc fotowoltaiki na dzień 1 grudnia 2020 r. wyniosła 3 661,7 MW, a Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) wypłacił już ponad 3 mld zł na ten cel.
Wzrost zainteresowania fotowoltaiką jest zbieżny z pozytywnymi tendencjami na rynku energii odnawialnej w Polsce. W 2020 roku odnotowano wzrost mocy odnawialnych źródeł energii o 3 700 MW, co stanowi rekordowy wynik w historii kraju. Z tego 88% nowych mocy to fotowoltaika, a 12% to inne technologie, takie jak wiatr, biogaz czy biomasa.
Jednakże rynek fotowoltaiki w Polsce stoi także przed wyzwaniami, takimi jak konieczność usprawnienia procedur administracyjnych, brak jednolitej polityki rządowej oraz niewystarczające wsparcie dla prosumentów. Aby skutecznie promować rozwój fotowoltaiki i zrównoważony rozwój energetyki, konieczne jest podejmowanie działań mających na celu usprawnienie procedur inwestycyjnych, poprawę polityki wsparcia oraz zwiększenie świadomości społecznej na temat korzyści wynikających z korzystania z energii odnawialnej.
Przyczyniaj się do zrównoważonego rozwoju i zwiększaj swoje oszczędności z fotowoltaiką. Sprawdź, jak łatwo możesz zacząć swoją przygodę jako prosument. Kliknij tutaj i zacznij zmieniać świat na lepsze już dziś!
Comments